QISADII XAJAAJ BIN YUUSUF AL-THAQAFI

5

 QISADII XAJAAJ BIN YUUSUF AL-THAQAFII OO KOOBAN:







Xajaaj bin Yuusuf wuxuu ahaa taliyihii iyo siyaasigii Islaamka ee ugu awoodda badnaa dawladdii Umawiyiinta. Magaciisa buuxa waa Xajaaj bin Yuusuf Al-Thaqafi, wuxuuna ku dhashay magaalada Taa’if ee cariga Sucuudiga sanadkii 661 CE (sanadkii 41-aad ee Hijriyada). Inkastoo Xajaaj lagu xasuusto siyaasad adag iyo amar qaab daranno ah, wuxuu ahaa hoggaamiye caan ka noqday nidaamka maamulka iyo difaaca dawladda Umawiyiinta.


Taariikh Nololeedkii Xajaaj:

Xajaaj wuxuu ku koray bulsho caasimadda iyo degaanka uga wanaagsan oo ku yaalla magaalada Taa’if. Waxbarashada diinta iyo afka Carabiga ayuu kaga soo baxay magaaladaas. Waxaa loo yaqaannay qof xikmad badan, afmiishaar ah, iyo geesi. Wuxuu soo galay ciidanka markuu aad u yaraa, waxaana si gaar ah u maqlay hoggaanka sare ee Umawiyiinta kadib dagaalladii Siffiin iyo Jamal.


Markii uu si cad ugu biiray maamulka Umawiyiinta, Xajaaj wuxuu noqday qof xilal kala duwan kasoo qabtay, ugu dambeyntiina waxaa loo magacaabay inuu noqdo guddoomiyaha (wali) gobolka Xijaaz, oo ay ka mid yihiin magaalooyinka barakaysan ee Makka iyo Madiina. Wuxuu isla markiiba fuliyey isla markaan dadajiyey qorshayaashii maamulka ee Umawiyiinta si xoog leh ugu adkeysanayeen.


Xukunkii iyo Xasuuqii Makka:

Mid ka mid ah dhacdooyinka ugu waa weyn ee lagu xasuusto Xajaaj waa weerarkii Makka oo uu la beegsaday Cabdullaahi bin Zubayr, oo ka mid ahaa hogaamiyeyaashii mucaaradka Umawiyiinta. Cabdullaahi wuxuu u dhashay reerka Zubayr bin Cawaam oo la dhashay mid ka mid ah saxaabada Rasuulka, waxaana la aqoonsaday hogaamiye sare oo ka horyimid khilaafadii Umawiyiinta kadib dhimashadii Yaziid bin Mu'aawiya. Xajaaj wuxuu ciidamada Umawiyiinta ku hoggaamiyey dagaalkii Makka sanadkii 692 CE. Dagaalkan wuxuu ku dhamaaday dhimashada Cabdullaahi bin Zubayr iyo go'aankii ciidamada Umawiyiinta ee magaalada Makka.


Xukunka Ciraaq iyo Hoggaamintii Baqdad:

Kadib guulahaasi, Khaliif Cabdil Malik bin Marwaan ayaa u magacaabay Xajaaj inuu noqdo wali ka talinaya dhul ballaadhan oo ay kamid yihiin Ciraaq iyo dhulka kale ee bariga ka xiga Khilaafada. Xukunkiisa Ciraaq wuxuu ahaa mid sii adkaaday, waxaana uu fuliyey isla markaana amray tallaabooyin adag oo lagu xasilinayo gobolka. Xajaaj wuxuu xiray oo dilay kumannaan mucaarad ah iyo kuwa ka horyimid dowladnimada Umawiyiinta.


Xajaaj waxaa lagu xasuustaa inuu ahaa hoggaamiye cadaalad daran oo ay dad badani dhibsadeen, isaga oo geystay xadgudubyo fara badan oo la xiriira dadkii ka soo horjeeday. Si kastaba ha noqotee, wuxuu dhisay xarumo muhiim ah, wuxuu bilaabay mashaariic dhismo, sida qalcado iyo wadooyin muhiim ah, iyo kor u qaadista nidaamka canshuuraha. Waxaa sidoo kale lagu xasuustaa inuu hagaajiyey qorista iyo xifdinta Qur’aanka, isagoo keenay hababka maamul iyo nidaamyo cusub oo ku saabsan sidii Qur’aanka loo qoraayo.


Geeridii Xajaaj:

Xajaaj bin Yuusuf wuxuu geeriyooday sanadkii 714 CE, isaga oo ka tagay raad ballaaran oo ku saabsan taariikhda Islaamka iyo gobolka bariga dhexe. In kasta oo xukunkiisa uu ahaa mid daakhiliya cadaadis badan ku yeeshay shacabka, haddana Umawiyiinta waxay ugu hanweynaayeen sidii uu u difaacay dowladooda una xasiliyay gobollo kala duwan. Dhaxalka Xajaaj waxaa lagu tilmaami karaa mid laba waji leh: dhinac wuxuu ahaa nin ka talinayey nidaamka iyo awooda maamulka, halka dhinaca kale uu ahaa hoggaamiye naxariis daran oo aan u jixinjixin mucaaradka.

Comments

Post a Comment

Mogadisho

CAQABADAHA NOLOSHA WAA KUWO LAGA GUDBO

5
Image
  Caqabad walba waxay leedahay waddo looga gud: Maqaalkan gaaban waxaan ugu hadli doonna haddu ilaahay ogolaado, kalmado ku saabsan nolosha iyo caqabada la kulanno inta ku jirno geeddi socodka nolosheena. Xalinta caqabadaha nolosha iyo sida aan ula tacaalno? Ugu horreyn aad baan ugu kala duwannahay sida qof walba ula tacaalo duruufihiisa marka ay la soo gudboonaadan xaalado adag ee nolosha, balse waxa kala duwan kartideena, qaar baa helikaraan hal fudud oo ku xalin karaan baahiyahooda halka kuwo kalena ay aad ugu adag tahay. "Xalka wuxu yimaadaa marka caqabad timaado" Qof walba oo inaga mid ah wuxuu la kulmaya maalin walba caqabad ha ahaato mid nafsiyan u haysato mise ha ahaato mid jismiyaan u haysato, tusaale marka aan la kulano caqabad waxa aan raadinaa xalka ugu fufud ee aan ku xalin karno caqabadda, taa agsigeeda marka aan barwaaqo helno waxaan sameynaa wax walba oo nafteena ku raaxaysato inagoon u fiirineyn waxa bannaan iyo waxa aan bannaanayn. footer des...
Wax badan akhri»

MAXAAN UGU GUULEYSANAYN XIRIIR KASTA OO JACEYL AAN SAMEEYO?

5
MAXAAN UGU GUULEYSANAYN XIRIIR KASTA OO JACEYL AAN SAMEEYO? Mowduuceena maanta aad bu u xiiso badan yahay, Waxaa soo badanaya marba marka ka dambeyso maadeeysyada ama si kale haddaan u dhigo jaceylka macmalka ah. Wixii ka dambeeyey 2017 ama 18kii, jaceylka wuxuu u muuqanaya mid niyad jab badan ay kala kulmaan dhalanyarada, qaarba ka quustay in xitaa ay ku aaminaan naftooda qof ama iska diidaan ba qof iga jeclaaday iyagoo guul darro badan ay kala kulmeen xiriiro badan ay horey u soo sameeyeen. Qofka aad noloshaada ku aaminayso waa qof dadka kale kaaga duwan, oo aadan jaclaan lahayn inaad ku aragto isaga ama iyada oo xumaan ku dhex jirta. Wax walba nidaam ama process baa loogu tala galay inay maraan ama ay ku socdaan, Allaah SWT marku doonay inuu adi ku abuuro, wuxuu awooday isla markaasba in uu ku abuuro balse ma doonin, wuxuu qadaray in hooyada iyo abahaa ay is guursadaan, oo ay isu tagaan, dhowr habeen biyo rixim ku jira aad ahaatid, dhowr habeen kale dhiig ahaatid, dhowr habeen cad h...
Wax badan akhri»

50 KA MID XIKMADAHA DHIFKA IYO NAADIRKA AH EE UGU MUHIIMSAN NOLOSHA

5
Image
50 KA MID AH XIKMADAHA DHIFKA IYO NAADIRKA AH EE KU SAABSAN NOLOSHA: Halkani waxa ku soo bandhigaynaa 50 ka mid ah xikmadaha nolosha oo dhifka iyo naadirka ah marka loo eego xikmadaha kale ee caanka ah: Halkan waxaa ku yaal 50 xikmadood oo cajiib ah oo nolosha ku saabsan: Noloshu waa hibo, qaado oo ku noolow. Caqli iyo xishood ayaa qof sare u qaada. Waxaad heshaa waxaad ku samaysato. Waqtigaaga qadriso si uu noloshaada u wanaajiyo. Noloshu waxay tahay safar, meel ma ahan. Geesinimo waa in aad horay u socoto xitaa marka aad cabsi dareemayso. Guul lagama gaaro raaxo, ee laga gaaro shaqo adag. Xusuusnow inaad ku qanacdo waxa aad hayso. Xirfadda ugu wanaagsan waa akhlaaqda wanaagsan. Noloshu ma sugeyso, noloshaada hadda samee. Ku dulqaado caqabadaha, guusha ayaa kuugu soo dhawaaneysa. Waxaan wax uga barannaa khaladaadkeena, khalad ka walwalsiinin. Ku qancida waxa aad hayso ayaa keenta farxad. Horumarku wuxuu ka yimaadaa gudahaaga. Xushmee dadka kale, haddii aad rabto in la ixtiraamo. Ku no...
Wax badan akhri»